Często, gdy budujesz lub dokonujesz renowacji domu, trzeba dodać kolejną kondygnację czy wyremontować wejście — a to z kolei oznacza, że trzeba dodać nowe schody. Jednak nie każdy wie, że schody w Polsce muszą spełniać przepisy bezpieczeństwa ustalone przez Ministra Infrastruktury w rozporządzeniu z dnia 12 kwietnia 2002 roku. Jak wymierzyć stopnie na schody? Jakie są ich optymalne wymiary? Dowiesz się z naszego artykułu

Rodzaje i wymiary schodów — norma Ministerstwa Infrastruktury

Wybierając schody do domu jednorodzinnego lub mieszkania dwupoziomowego, należy wziąć pod uwagę dwa główne rodzaje: wbudowane w projekt budynku oraz schody samonośne, które są najczęściej dobudowane później. Jeśli planujesz np. dodatkowe schody na taras, możesz dodać właśnie schody samonośne.

Rozporządzenie określa nie tylko wymiary schodów. Norma opisuje również różne rodzaje schodów, w tym:

• schody wielobiegowe i łamane: to takie, które mają spoczniki czy podesty, miejsca do odpoczynku podczas wchodzenia. Mogą być to tzw. półpiętra, nieduża antresola czy, jak się to ostatnio nazywa, mezzanine. W mniejszych schodach może być to po prostu podest.
• schody zabiegowe — to znaczy takie bez spoczników czy antresol.
• schody wachlarzowe, czyli wijące się, na przekroju koła czy wielokąta, o różnej szerokości stopni
• schody spiralne ze stopniami zamontowanymi na centralnym słupie. Legenda głosi, że brytyjscy naukowcy zdali sobie sprawę, jak zbudowany jest kod DNA, widząc właśnie schody tego typu.

Warto znać te rozróżnienia, ponieważ ich konkretne parametry wymienione w rozporządzeniu mogą się różnić. To, jak obliczyć schody, ich ilość, długość i wysokość może się różnić w zależności od projektu architekta i należy to wziąć pod uwagę kupując trepy na schody.

Co zmierzyć przy tworzeniu schodów?

Gdy zamierzasz zaprojektować schody, musisz mieć wymiary:

• Szerokości i długości otworu stropowego
• Grubości stropu
• Wysokości — musisz ją zmierzyć od poziomu podłogi na dole do poziomu podłogi na górze.
• Długości biegu (wszystkich stopni razem wziętych).

Wykorzystasz je do obliczenia schodów, ich długości i wysokości każdego stopnia. Często tymi wymiarami dysponować będzie ekipa budowlana, ale w praktyce najlepiej jest zmierzyć wszystko osobiście. Pamiętaj, że zwłaszcza w wypadku kamiennych lub betonowych stopni trudno będzie potem dokonać poprawek!

Wysokość stopni

Komfort i bezpieczeństwo na schodach zależy od odpowiedniej wysokości, jaką mają indywidualne schody. Wymiary stopni to zgodnie z rozporządzeniem od 16 do 18 cm. Jeśli stopnie są wyższe niż 19 cm, stają się zbyt strome i nie spełniają przepisów technicznych dotyczących schodów stałych w domach jednorodzinnych.

Norma określa szerokość schodów w domu. Jednak w pomieszczeniach nie będących przestrzenią mieszkalną, takich jak na przykład strych czy piwnica, takie przepisy nie muszą być przestrzegane. Tam, gdzie przestrzeń jest ograniczona, a pomieszczenie jest rzadziej używane, można zastosować nieco bardziej strome stopnie, aby zaoszczędzić miejsce. Z drugiej strony, że jeśli zamierzasz skonwertować strych na przestrzeń mieszkalną, będziesz musiał wymienić schody na zgodne z normą.

Skoro mowa o wysokości, należy też pamiętać, że wysokość stropu nie powinna być mniejsza niż 205 centymetrów, tak by nikt nie musiał się pochylać korzystając ze stopni. Jeśli strop jest niższy, możesz stworzyć niebezpieczeństwo dla gości i domowników. Jest to szczególnie istotne, jeśli używasz podwieszanego sufitu lub instalujesz schody drewniane — wymiary wtedy mogą zostać nieco zmienione.

Jak obliczyć schody?

Przez głębokość stopnia rozumiemy tutaj oczywiście wymiar jednego stopnia „na wprost”, gdy patrzymy wprost na schody, od krawędzi do następnego stopnia.

Można powiedzieć, że to szerokość stopnia schodów, ale dla uproszczenia będziemy mówić o głębokości — szerokość stopni to wymiar od lewej do prawej strony.

Norma określa, że aby schody były wygodne i bezpieczne, powinny mieć głębokość około 25 do 32 cm, czyli mniej więcej tyle, ile wynosi rozmiar stopy dorosłego człowieka.

Jak rozmierzyć schody? Aby określić, czy schody drewniane spełniają te wymagania, można skorzystać z prostego wzoru: 2h + s (gdzie h to wysokość stopnia, a s to jego głębokość). Jeśli wynik tego obliczenia mieści się w przedziale 60-65 cm, wówczas schody spełniają niezbędne wytyczne.

Co to znaczy, że schody są wygodne?

Architekci, budowniczowie i stolarze oraz ludzie po prostu korzystający ze schodów wymyślili sposób kategoryzacji i obliczenia schodów na podstawie ich rozmiarów.

Wysokość stopnia wynosi:

• 15 cm dla bardzo wygodnych
• 16 cm dla wygodnych
• 17 cm dla normalnych
• 19 cm dla trudnych.

Podobnie

• Bardzo wygodne stopnie mają 32 cm głębokości,
• wygodne — 30 cm głębokości,
• normalne — 29 cm
• a trudne mają 25 cm głębokości.

Jak wykorzystać normy i wzór na schody

Jak obliczyć schody? Aby obliczyć optymalną długość i szerokość każdego stopnia, należy podzielić wysokość całego biegu schodów przez wygodną wysokość każdego stopnia. Załóżmy, że przykładowe piętro ma wysokość 300 cm, a każdy stopień powinien mieć wygodną wysokość 15 cm. 300/15 = 20, więc schody będą składać się z 20 stopni.

Następnie długość schodów dzieli się przez liczbę stopni minus jeden (bo jeden ostatni schodek od razu jest na żądanym poziomie), aby określić głębokość każdego stopnia. W tym przypadku schody mają 570 cm długości i 19 stopni, więc każdy stopień powinien mieć 30 cm głębokości.

Na koniec wynik jest sprawdzany przy użyciu wzoru na schody (2h + s), który powinien się sumować do 60-65 cm dla optymalnego komfortu i bezpieczeństwa. W tym przypadku wynik wynosi 2 × 15 + 30 = 60, co mieści się w zalecanym zakresie i wskazuje, że zaprojektowane schody będą bardzo wygodne w użytkowaniu. Teraz już wiesz, jak wyliczyć schody — ale to nie wszystko, co musisz na ich temat wiedzieć!

Kąt nachylenia, czyli „stromość” schodów

Na bezpieczeństwo i wygodę użytkowników wpływa również kąt nachylenia. Im mniejszy, tym schody są bardziej wygodne. Schody o mniejszym kącie nachylenia, zazwyczaj w granicach 30-36 stopni, są wygodniejsze. Schody łagodne mają kąt nachylenia do 30 stopni i zmieszczą się w bardziej przestronnych pomieszczeniach — ponieważ niski kąt nachylenia „wydłuża” schody. Są one wtedy bardziej przyjazne osobom starszym i mniej sprawnym, ale wejście po nich — zwłaszcza w wielopiętrowych budynkach — zajmuje więcej czasu.

Schody o nachyleniu powyżej 36 stopni stają się bardziej strome i mogą być trudne do pokonania. Jeśli schody mają nachylenie powyżej 45 stopni, to aby uczynić je bezpiecznymi w użytkowaniu, konieczne mogą być stopnie naprzemienne lub podcinane, o asymetrycznym kształcie lub ułożeniu. Architekci i stolarze, których zatrudnia nasza hurtownia drewna wiedzą, jak rozmierzyć schody tego typu, i czy nie zastąpić ich schodkami spiralnymi.

Szerokość schodów

Idealna szerokość schodów zależy od przeznaczenia budynku. W przypadku domów jednorodzinnych najwygodniejsza jest szerokość około 110 cm, ponieważ pozwala na wniesienie mebli na piętro i przejście obok siebie dwóch osób.

Minimalna szerokość schodów stałych w domach jednorodzinnych i mieszkaniach o wielu kondygnacjach nie powinna być mniejsza niż 80 cm, co określają polskie normy. Szerokość schodów mierzy się między wewnętrznymi krawędziami poręczy lub między wewnętrzną krawędzią poręczy a wykończoną powierzchnią ściany w przypadku poręczy jednostronnej.

Ważne jest także, aby dopasować spoczniki czy półpiętra do szerokości biegu; podesty powinny mieć szerokość nie mniejszą niż optymalna szerokość biegu (czyli ok. co najmniej 80 cm), a najlepiej, jeśli będzie o 20 cm szersza. Nie zalecamy ustawiania np. roślin doniczkowych na spocznikach! W przypadku spoczników wielopoziomowych zaleca się szerokość minimum 120 cm, a nawet 150 cm dla uzyskania optymalnej przestrzeni manewrowej.

Aby schody były wygodne, oprócz wymiarów należy wziąć pod uwagę kilka innych czynników. To na przykład zastosowanie „noska” lub podnóżka, który poszerza szerokość stopnia schodów. Idealny zwis dla noska to 2-4 cm — możesz dodać warstwę drewna dla drewnianych schodów, tak by ich profil przypominał odwróconą literę L, albo wyprofilować schody pod kątem. Takie usługi stolarskie można zlecić właśnie w sklepie Bratex.

Schody na zewnątrz budynku

Przy projektowaniu schodów na zewnątrz budynku obowiązują określone zasady, których należy przestrzegać. Pojedynczy ciąg schodów nie może mieć więcej niż 10 stopni, a jeśli jest ich więcej, muszą być rozdzielone spocznikiem. Jeśli projektujesz schody zewnętrzne, wymiary muszą być większe: każdy stopień powinien mieć głębokość co najmniej 30 cm.

Wiele budynków niepodpiwniczonych ma wejście nieco nad poziomem gruntu — często poziom posadzki powinien znajdować się co najmniej 30 cm ponad terenem. Architekci sugerują budowę minimum trzech stopni na zewnątrz budynku, ponieważ zapewnia to komfort i poprawia wygląd budynku. Ważne jest jednak, aby unikać jednego stopnia, który może powodować potknięcia, a zamiast tego należy zastosować rampę lub pochylnię.

Pochylnia — zamiast czy obok schodów?

Często na rampę lub pochylnię decydują się osoby niepełnosprawne lub starsze, ale to bardzo praktyczne rozwiązanie na przykład dla rowerzystów, ułatwia też wnoszenie mebli. Pochylnia może być przydatnym uzupełnieniem schodów przy wejściu do domu mieszkalnego, jeśli pozwalają na to warunki terenowe.

Prawo budowlane określa granice maksymalnego kąta nachylenia pochylni w zależności od różnicy wysokości, którą musi pokonać. Jeśli pochylnia nie jest przykryta dachem, maksymalne nachylenie może wynosić do 15 procent dla wysokości do 15 centymetrów, 8 procent dla wysokości do pół metra i tylko 6 procent dla wysokości powyżej pół metra. Rozpiętość rampy powinna też być taka, jak szerokość stopni, by ułatwić wymijanie.

Oznacza to, że aby pokonać wysokość jednego metra, rampa powinna mieć długość około 17 metrów, podzielona na odcinki nie dłuższe niż 9 metrów z poziomymi spocznikami pomiędzy nimi. Ułatwia to poruszanie się i zmianę kierunku w razie potrzeby, zwłaszcza gdy budowa rampy w linii prostej nie jest możliwa.

Balustrady i poręcze

Zwłaszcza projektując schody na zewnątrz, warto pamiętać o poręczy. Wewnątrz domu nie jest ona wymagana, ale zwiększa bezpieczeństwo i pomaga osobom starszym. Odległości między trelkami (pionowymi „szczebelkami” w balustradzie) nie powinny być większe niż 12 cm — bo wtedy byłby niebezpieczne dla dzieci. Wysokość balustrady mierzona od wierzchu poręczy powinna wynosić co najmniej 90 cm. Szerokość stopni mierzymy właśnie od balustrady, de facto może więc być ona wyższa.

Teraz już wiesz jak zwymiarować schody. Przy użyciu narzędzi pomiarowych, dokładnych obliczeń i znajomości przepisów, zaprojektowanie wygodnej i funkcjonalnej klatki schodowej jest osiągalne nawet w ograniczonych przestrzeniach.

A w przypadkach, gdy pożądany projekt nie może być zrealizowany, zawsze można zbadać alternatywne opcje. Dzięki tym wskazówkom jak rozmierzyć schody każdy może stworzyć bezpieczne i praktyczne stopnie , które dodadzą wartości jego domowi lub budynkowi.